Genetics as a research tool: A natural experiment to elucidate the causal effects of social mobility on health.
Doel
Waarom hebben mensen met een lagere sociaal economische status (SES) vaker mentale en fysieke gezondheidsproblemen en geldt dit ook voor hun kinderen? Dit onderzoek bekeek in hoeverre deze gezondheidsproblemen in causaal verband konden worden gebracht met onderwijsparticipatie. Ook werd onderzocht in hoeverre onderwijs de gezondheidsachterstand mogelijk gelijk zou kunnen trekken.
Onderzoek
Hiervoor werd gebruik gemaakt van twee ‘natuurlijke’ experimenten: discordante tweelingen en Mendelian Randomization (MR). In het eerste onderzoek werd gekeken naar genetisch identieke tweelingen die verschillen in SES. In het tweede onderzoek werd gebruik gemaakt van het feit dat welke genen iemand van zijn ouders erft gebaseerd is op toeval.
Resultaten
Het onderzoek laat zien dat er waarschijnlijk een causaal effect is van succes op school op depressie, PTSD, angst en sommige andere psychiatrische aandoeningen bij volwassenen. Het lijkt aannemelijk dat als er een causaal effect is van de duur van onderwijs op mentale gezondheid, inkomen een mediator van dit effect is.
Ook laat de studie effecten zien van onderwijs op bijvoorbeeld BMI, roken en bloeddruk. Deze effecten zijn aantoonbaar in de verschillende studies, maar het is belangrijk te benadrukkend dat oorzakelijke analyse een kleinere relatie tussen scholing en BMI laat zien dan observationeel werk. Dit betekent dat er naast het onderwijs zelf nog meer verschillen in kansen, omgeving en gezin kunnen zijn die zorgen dat er SES verschillen in gezondheidsuitkomsten zijn.
Producten
Titel: Genetic Associations Between Childhood Psychopathology and Adult Depression and Associated Traits in 42?998 Individuals
Auteur: Wonuola A. Akingbuwa, MSc; Anke R. Hammerschlag, PhD; Eshim S. Jami, MSc; Andrea G. Allegrini, MSc; Ville Karhunen, MSc; Hannah Sallis, PhD; Helga Ask, PhD; Ragna B. Askeland, MSc; Bart Baselmans, PhD; Elizabeth Diemer, ScM; Fiona A. Hagenbeek, MSc; Alexandra Havdahl, PhD; Jouke-Jan Hottenga, PhD; Hamdi Mbarek, PhD; Fernando Rivadeneira, PhD; Martin Tesli, PhD; Catharina van Beijsterveldt, PhD; Gerome Breen, PhD; Cathryn M. Lewis, PhD; Anita Thapar, PhD; Dorret I. Boomsma, PhD; Ralf Kuja-Halkol
Magazine: JAMA Psychiatry
Begin- en eindpagina: 715-722
Link: https://www.zonmw.nl
Auteur: Wonuola A. Akingbuwa, MSc; Anke R. Hammerschlag, PhD; Eshim S. Jami, MSc; Andrea G. Allegrini, MSc; Ville Karhunen, MSc; Hannah Sallis, PhD; Helga Ask, PhD; Ragna B. Askeland, MSc; Bart Baselmans, PhD; Elizabeth Diemer, ScM; Fiona A. Hagenbeek, MSc; Alexandra Havdahl, PhD; Jouke-Jan Hottenga, PhD; Hamdi Mbarek, PhD; Fernando Rivadeneira, PhD; Martin Tesli, PhD; Catharina van Beijsterveldt, PhD; Gerome Breen, PhD; Cathryn M. Lewis, PhD; Anita Thapar, PhD; Dorret I. Boomsma, PhD; Ralf Kuja-Halkol
Magazine: JAMA Psychiatry
Begin- en eindpagina: 715-722
Link: https://www.zonmw.nl
Titel: Nurture might be nature: Cautionary tales and proposed solutions
Auteur: Sara A. Hart, Callie Little & Elsje van Bergen
Magazine: npj schizophrenia
Link: https://www.zonmw.nl
Auteur: Sara A. Hart, Callie Little & Elsje van Bergen
Magazine: npj schizophrenia
Link: https://www.zonmw.nl
Titel: Ultra-rare and common genetic variant analysis converge to implicate negative selection and neuronal processes in the aetiology of schizophrenia
Auteur: Wonuola A. Akingbuwa, Anke R. Hammerschlag, Meike Bartels, Michel G. Nivard & Christel M. Middeldorp
Magazine: Molecular Psychiatry
Link: https://doi.org/10.1038/s41380-022-01621-8
Auteur: Wonuola A. Akingbuwa, Anke R. Hammerschlag, Meike Bartels, Michel G. Nivard & Christel M. Middeldorp
Magazine: Molecular Psychiatry
Link: https://doi.org/10.1038/s41380-022-01621-8
Titel: Literacy skills seem to fuel literacy enjoyment, rather than vice versa
Auteur: Elsje van Bergen, Sara A. Hart, Antti Latvala, Eero Vuoksimaa, Asko Tolvanen, Minna Torppa
Magazine: Developmental Science
Link: https://www.zonmw.nl
Auteur: Elsje van Bergen, Sara A. Hart, Antti Latvala, Eero Vuoksimaa, Asko Tolvanen, Minna Torppa
Magazine: Developmental Science
Link: https://www.zonmw.nl
Titel: Genetic architecture of 11 major psychiatric disorders at biobehavioral, functional genomic and molecular genetic levels of analysis
Auteur: Andrew D. Grotzinger, Travis T. Mallard, Wonuola A. Akingbuwa, Hill F. Ip, Mark J. Adams, Cathryn M. Lewis, Andrew M. McIntosh, Jakob Grove, Søren Dalsgaard, Klaus-Peter Lesch, Nora Strom, Sandra M. Meier, Manuel Mattheisen, Anders D. Børglum, Ole Mors, Gerome Breen, iPSYCH, Tourette Syndrome and Obsessive Compulsive Disorder Working Group of the Psychiatric Genetics Consortium, Bipolar Disorder Working Group of the Psychiatric Genetics Consortium, Major Depressive Disorder Working Group of th
Magazine: Nature Genetics
Begin- en eindpagina: 548-559
Link: https://doi.org/10.1038/s41588-022-01057-4
Auteur: Andrew D. Grotzinger, Travis T. Mallard, Wonuola A. Akingbuwa, Hill F. Ip, Mark J. Adams, Cathryn M. Lewis, Andrew M. McIntosh, Jakob Grove, Søren Dalsgaard, Klaus-Peter Lesch, Nora Strom, Sandra M. Meier, Manuel Mattheisen, Anders D. Børglum, Ole Mors, Gerome Breen, iPSYCH, Tourette Syndrome and Obsessive Compulsive Disorder Working Group of the Psychiatric Genetics Consortium, Bipolar Disorder Working Group of the Psychiatric Genetics Consortium, Major Depressive Disorder Working Group of th
Magazine: Nature Genetics
Begin- en eindpagina: 548-559
Link: https://doi.org/10.1038/s41588-022-01057-4
Titel: Genetic correlates of socio-economic status influence the pattern of shared heritability across mental health traits
Auteur: Andries T. Marees, Dirk J. A. Smit, Abdel Abdellaoui, Michel G. Nivard, Wim van den Brink, Damiaan Denys, Titus J. Galama, Karin J. H. Verweij & Eske M. Derks
Magazine: Nature Human Behaviou
Begin- en eindpagina: 1065-1073
Link: https://www.zonmw.nl
Auteur: Andries T. Marees, Dirk J. A. Smit, Abdel Abdellaoui, Michel G. Nivard, Wim van den Brink, Damiaan Denys, Titus J. Galama, Karin J. H. Verweij & Eske M. Derks
Magazine: Nature Human Behaviou
Begin- en eindpagina: 1065-1073
Link: https://www.zonmw.nl
Titel: Investigating the genetic architecture of noncognitive skills using GWAS-by-subtraction
Auteur: Perline A. Demange, Margherita Malanchini, Travis T. Mallard, Pietro Biroli, Simon R. Cox, Andrew D. Grotzinger, Elliot M. Tucker-Drob, Abdel Abdellaoui, Louise Arseneault, Elsje van Bergen, Dorret I. Boomsma, Avshalom Caspi, David L. Corcoran, Benjamin W. Domingue, Kathleen Mullan Harris, Hill F. Ip, Colter Mitchell, Terrie E. Moffitt, Richie Poulton, Joseph A. Prinz, Karen Sugden, Jasmin Wertz, Benjamin S. Williams, Eveline L. de Zeeuw, Daniel W. Belsky, K. Paige Harden & Michel G. Nivard
Magazine: Nature Genetics
Begin- en eindpagina: 35-44
Link: https://www.nature.com/articles/s41588-020-00754-2
Auteur: Perline A. Demange, Margherita Malanchini, Travis T. Mallard, Pietro Biroli, Simon R. Cox, Andrew D. Grotzinger, Elliot M. Tucker-Drob, Abdel Abdellaoui, Louise Arseneault, Elsje van Bergen, Dorret I. Boomsma, Avshalom Caspi, David L. Corcoran, Benjamin W. Domingue, Kathleen Mullan Harris, Hill F. Ip, Colter Mitchell, Terrie E. Moffitt, Richie Poulton, Joseph A. Prinz, Karen Sugden, Jasmin Wertz, Benjamin S. Williams, Eveline L. de Zeeuw, Daniel W. Belsky, K. Paige Harden & Michel G. Nivard
Magazine: Nature Genetics
Begin- en eindpagina: 35-44
Link: https://www.nature.com/articles/s41588-020-00754-2
Titel: Estimating direct and indirect genetic effects on offspring phenotypes using genome-wide summary results data
Auteur: Nicole M. Warrington, Liang-Dar Hwang, Michel G. Nivard & David M. Evans
Magazine: Nature Communications
Link: https://doi.org/10.1038/s41467-021-25723-z
Auteur: Nicole M. Warrington, Liang-Dar Hwang, Michel G. Nivard & David M. Evans
Magazine: Nature Communications
Link: https://doi.org/10.1038/s41467-021-25723-z
Titel: Intergenerational transmission of body mass index and associations with educational attainment
Auteur: Hekmat Alrouh, Elsje van Bergen, Eveline de Zeeuw, Conor Dolan & Dorret I. Boomsma
Magazine: BMC Public Health
Begin- en eindpagina: 890-890
Link: https://doi.org/10.1186/s12889-022-13270-1
Auteur: Hekmat Alrouh, Elsje van Bergen, Eveline de Zeeuw, Conor Dolan & Dorret I. Boomsma
Magazine: BMC Public Health
Begin- en eindpagina: 890-890
Link: https://doi.org/10.1186/s12889-022-13270-1
Titel: Safe Linkage of Cohort and Population-Based Register Data in a Genomewide Association Study on Health Care Expenditure
Auteur: Eveline L. de Zeeuw , Lykle Voort , Ruurd Schoonhoven , Michel G. Nivard , Thomas Emery , Jouke-Jan Hottenga , Gonneke A. H. M. Willemsen , Pearl A. Dykstra , Narges Zarrabi , John D. Kartopawiro and Dorret I. Boomsma
Magazine: Twin Research and Human Genetics
Begin- en eindpagina: 103-119
Link: https://www.zonmw.nl
Auteur: Eveline L. de Zeeuw , Lykle Voort , Ruurd Schoonhoven , Michel G. Nivard , Thomas Emery , Jouke-Jan Hottenga , Gonneke A. H. M. Willemsen , Pearl A. Dykstra , Narges Zarrabi , John D. Kartopawiro and Dorret I. Boomsma
Magazine: Twin Research and Human Genetics
Begin- en eindpagina: 103-119
Link: https://www.zonmw.nl
Titel: Within-sibship genome-wide association analyses decrease bias in estimates of direct genetic effects
Auteur: Laurence J. Howe, Michel G. Nivard, Tim T. Morris, Ailin F. Hansen, Humaira Rasheed, Yoonsu Cho, Geetha Chittoor, Rafael Ahlskog, Penelope A. Lind, Teemu Palviainen, Matthijs D. van der Zee, Rosa Cheesman, Massimo Mangino, Yunzhang Wang, Shuai Li, Lucija Klaric, Scott M. Ratliff, Lawrence F. Bielak, Marianne Nygaard, Alexandros Giannelis, Emily A. Willoughby, Chandra A. Reynolds, Jared V. Balbona, Ole A. Andreassen, Helga Ask, Aris Baras, Christopher R. Bauer, Dorret I. Boomsma, Archie Campbell,
Magazine: Nature Genetics
Begin- en eindpagina: 581-592
Link: https://doi.org/10.1038/s41588-022-01062-7
Auteur: Laurence J. Howe, Michel G. Nivard, Tim T. Morris, Ailin F. Hansen, Humaira Rasheed, Yoonsu Cho, Geetha Chittoor, Rafael Ahlskog, Penelope A. Lind, Teemu Palviainen, Matthijs D. van der Zee, Rosa Cheesman, Massimo Mangino, Yunzhang Wang, Shuai Li, Lucija Klaric, Scott M. Ratliff, Lawrence F. Bielak, Marianne Nygaard, Alexandros Giannelis, Emily A. Willoughby, Chandra A. Reynolds, Jared V. Balbona, Ole A. Andreassen, Helga Ask, Aris Baras, Christopher R. Bauer, Dorret I. Boomsma, Archie Campbell,
Magazine: Nature Genetics
Begin- en eindpagina: 581-592
Link: https://doi.org/10.1038/s41588-022-01062-7
Titel: Developmental co-occurrence of psychopathology dimensions in childhood
Auteur: Andrea G. Allegrini, Toos van Beijsterveldt, Dorret I. Boomsma, Kaili Rimfeld, Jean-Baptiste Pingault, Robert Plomin, Meike Bartels,Michel G. Nivard
Magazine: Journal of Child Psychology and Psychiatry
Link: https://doi.org/10.1002/jcv2.12100
Auteur: Andrea G. Allegrini, Toos van Beijsterveldt, Dorret I. Boomsma, Kaili Rimfeld, Jean-Baptiste Pingault, Robert Plomin, Meike Bartels,Michel G. Nivard
Magazine: Journal of Child Psychology and Psychiatry
Link: https://doi.org/10.1002/jcv2.12100
Titel: Intergenerational transmission of education and ADHD: Effects of parental genotypes
Auteur: de Zeeuw, Eveline L., Hottenga, Jouke-Jan, Ouwens, Klaasjan G., Dolan, Conor V., Ehli, Erik A., Davies, Gareth E., Boomsma, Dorret I., van Bergen, Elsje
Magazine: BioRxiv
Auteur: de Zeeuw, Eveline L., Hottenga, Jouke-Jan, Ouwens, Klaasjan G., Dolan, Conor V., Ehli, Erik A., Davies, Gareth E., Boomsma, Dorret I., van Bergen, Elsje
Magazine: BioRxiv
Titel: Gene–environment correlations across geographic regions affect genome-wide association studies
Auteur: Abdel Abdellaoui, Conor V. Dolan, Karin J. H. Verweij & Michel G. Nivard
Magazine: Nature Genetics
Begin- en eindpagina: 1345-1354
Link: https://www.nature.com/articles/s41588-022-01158-0
Auteur: Abdel Abdellaoui, Conor V. Dolan, Karin J. H. Verweij & Michel G. Nivard
Magazine: Nature Genetics
Begin- en eindpagina: 1345-1354
Link: https://www.nature.com/articles/s41588-022-01158-0
Titel: Genomic structural equation modelling provides insights into the multivariate genetic architecture of complex traits
Auteur: Grotzinger, Andrew D., Rhemtulla, Mijke, de Vlaming, Ronald, Ritchie, Stuart J., Mallard, Travis T., Hill, W. David, Ip, Hill F., Marioni, Riccardo E., McIntosh, Andrew M., Deary, Ian J., Koellinger, Philipp D., Harden, K. Paige, Nivard, Michel G., Tucker-Drob, Elliot M.
Magazine: Nature
Begin- en eindpagina: 513-525
Auteur: Grotzinger, Andrew D., Rhemtulla, Mijke, de Vlaming, Ronald, Ritchie, Stuart J., Mallard, Travis T., Hill, W. David, Ip, Hill F., Marioni, Riccardo E., McIntosh, Andrew M., Deary, Ian J., Koellinger, Philipp D., Harden, K. Paige, Nivard, Michel G., Tucker-Drob, Elliot M.
Magazine: Nature
Begin- en eindpagina: 513-525
Titel: The Relationship of Attention-deficit/Hyperactivity Disorder with Post-traumatic Stress Disorder: A Two-Sample Mendelian Randomization and Population-Based Sibling Comparison Study.
Auteur: Frank R. Wendt, PhD, Miguel Garcia-Argibay, PhD, Brenda Cabrera-Mendoza, MD, PhD, Unnur A. Valdimarsdóttir, PhD, Joel Gelernter, MD, Murray B. Stein, MD, MPH, Michel G. Nivard, PhD, Adam X. Maihofer, PhD, Post-Traumatic Stress Disorder Working Group of the Psychiatric Genomics Consortium, Caroline M. Nievergelt, PhD, Henrik Larsson, PhD, Manuel Mattheisen, MD, Renato Polimanti, PhD, Sandra Meier, PhD
Magazine: Biological Psychiatry
Link: https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2022.08.012
Auteur: Frank R. Wendt, PhD, Miguel Garcia-Argibay, PhD, Brenda Cabrera-Mendoza, MD, PhD, Unnur A. Valdimarsdóttir, PhD, Joel Gelernter, MD, Murray B. Stein, MD, MPH, Michel G. Nivard, PhD, Adam X. Maihofer, PhD, Post-Traumatic Stress Disorder Working Group of the Psychiatric Genomics Consortium, Caroline M. Nievergelt, PhD, Henrik Larsson, PhD, Manuel Mattheisen, MD, Renato Polimanti, PhD, Sandra Meier, PhD
Magazine: Biological Psychiatry
Link: https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2022.08.012
Titel: A Genetic Investigation of the Well-Being Spectrum
Auteur: Baselmans, B. M. L., van de Weijer, M. P., Abdellaoui, A., Vink, J. M., Hottenga, J. J., Willemsen, G., Nivard, M. G., de Geus, E. J. C., Boomsma, D. I., Bartels, M.
Magazine: Nature Genetics
Begin- en eindpagina: 286-297
Auteur: Baselmans, B. M. L., van de Weijer, M. P., Abdellaoui, A., Vink, J. M., Hottenga, J. J., Willemsen, G., Nivard, M. G., de Geus, E. J. C., Boomsma, D. I., Bartels, M.
Magazine: Nature Genetics
Begin- en eindpagina: 286-297
Titel: Item-level genome-wide association study of the alcohol use disorders identification test in three population-based cohorts
Auteur: Travis T. Mallard, M.A., Jeanne E. Savage, Ph.D., Emma C. Johnson, Ph.D., Yuye Huang, Alexis C. Edwards, Ph.D., Jouke J. Hottenga, Ph.D., Andrew D. Grotzinger, M.A., Daniel E. Gustavson, Ph.D., Mariela V. Jennings, B.Sc., Andrey Anokhin, Ph.D., Danielle M. Dick, Ph.D., Howard J. Edenberg, Ph.D., John R. Kramer, Ph.D., Dongbing Lai, Ph.D., Jacquelyn L. Meyers, Ph.D., Ashwini K. Pandey, Ph.D., Kathryn Paige Harden, Ph.D., Michel G. Nivard, Ph.D., Eco J.C. de Geus, Ph.D., Dorret I. Boomsma, Ph.D.,
Magazine: American Journal of Psychiatry
Begin- en eindpagina: 58-70
Link: https://www.zonmw.nl
Auteur: Travis T. Mallard, M.A., Jeanne E. Savage, Ph.D., Emma C. Johnson, Ph.D., Yuye Huang, Alexis C. Edwards, Ph.D., Jouke J. Hottenga, Ph.D., Andrew D. Grotzinger, M.A., Daniel E. Gustavson, Ph.D., Mariela V. Jennings, B.Sc., Andrey Anokhin, Ph.D., Danielle M. Dick, Ph.D., Howard J. Edenberg, Ph.D., John R. Kramer, Ph.D., Dongbing Lai, Ph.D., Jacquelyn L. Meyers, Ph.D., Ashwini K. Pandey, Ph.D., Kathryn Paige Harden, Ph.D., Michel G. Nivard, Ph.D., Eco J.C. de Geus, Ph.D., Dorret I. Boomsma, Ph.D.,
Magazine: American Journal of Psychiatry
Begin- en eindpagina: 58-70
Link: https://www.zonmw.nl
Titel: Genetic Consequences of Social Stratification in Great Britain
Auteur: Abdellaoui, Abdel, Hugh-Jones, David, Kemper, Kathryn E., Holtz, Yan, Nivard, Michel G., Veul, Laura, Yengo, Loic, Zietsch, Brendan P., Frayling, Timothy M., Wray, Naomi, Yang, Jian, Verweij, Karin J.H., Visscher, Peter M.
Magazine: BioRxiv
Auteur: Abdellaoui, Abdel, Hugh-Jones, David, Kemper, Kathryn E., Holtz, Yan, Nivard, Michel G., Veul, Laura, Yengo, Loic, Zietsch, Brendan P., Frayling, Timothy M., Wray, Naomi, Yang, Jian, Verweij, Karin J.H., Visscher, Peter M.
Magazine: BioRxiv
Titel: Estimating effects of parents’ cognitive and non-cognitive skills on offspring education using polygenic scores
Auteur: Perline A. Demange, Jouke Jan Hottenga, Abdel Abdellaoui, Espen Moen Eilertsen, Margherita Malanchini, Benjamin W. Domingue, Emma Armstrong-Carter, Eveline L. de Zeeuw, Kaili Rimfeld, Dorret I. Boomsma, Elsje van Bergen, Gerome Breen, Michel G. Nivard & Rosa Cheesman
Magazine: NATURE COMMUNICATIONS
Link: https://www.nature.com/articles/s41467-022-32003-x
Auteur: Perline A. Demange, Jouke Jan Hottenga, Abdel Abdellaoui, Espen Moen Eilertsen, Margherita Malanchini, Benjamin W. Domingue, Emma Armstrong-Carter, Eveline L. de Zeeuw, Kaili Rimfeld, Dorret I. Boomsma, Elsje van Bergen, Gerome Breen, Michel G. Nivard & Rosa Cheesman
Magazine: NATURE COMMUNICATIONS
Link: https://www.nature.com/articles/s41467-022-32003-x
Titel: Genetic associations with non-cognitive factors of educational attainment
Auteur: Demange P., Malanchini M., Maillard T., Grotzinger A., Ip H., Wertz J., Freis S., Domingue B., Mitchell C., de Zeeuw E., van Bergen E., Boomsma D., Biroli P., Tucker-Drob E., Belsky D., Harden P., Nivard M.
Auteur: Demange P., Malanchini M., Maillard T., Grotzinger A., Ip H., Wertz J., Freis S., Domingue B., Mitchell C., de Zeeuw E., van Bergen E., Boomsma D., Biroli P., Tucker-Drob E., Belsky D., Harden P., Nivard M.
Kenmerken
-
Projectnummer:
531003014
-
- Looptijd: 100%
Looptijd: 100 %20182023 - Gerelateerde programma's:
- Gerelateerde subsidieronde:
-
Projectleider en penvoerder:
prof. dr. D.I. Boomsma
-
Verantwoordelijke organisatie:
Vrije Universiteit Amsterdam
Afbeelding
In de kennisbundel Gezond leven in gemeente en regio vindt u een selectie van de meest bruikbare kennis uit onderzoek naar gezondheidsaanpakken in de wijk voor gemeenten en GGD’en. In ruim 4 jaar is de kennis opgedaan in 35 projecten, met subsidie uit ons Preventieprogramma.