De praktijk van palliatieve sedatie na introductie van de KNMG-richtlijn: een onderzoek in 2 regio’s

In de laatste levensfase hebben veel patiënten last van ernstige symptomen. Soms zijn sederende middelen nodig om symptomen te verlichten die niet met conventionele behandelingen kunnen worden bestreden. De mate van sedatie die nodig is om symptomen te verlichten kan variëren van milde sedatie tot diepe sedatie. Verder kan de sedatie intermitterend of continue tot aan het overlijden worden toegepast. De toepassing van continue sedatie tot aan het overlijden is de meest verregaande beslissing, omdat de patiënt niet meer wakker wordt. Een Nederlandse studie toonde aan dat de praktijk van continue diepe sedatie tot aan het overlijden is toegenomen tot 8,2% van alle sterfgevallen in 2005. Palliatieve sedatie wordt in alle settings waar mensen komen te overlijden uitgevoerd: in het ziekenhuis, thuis door de huisarts, in het verpleeghuis en in het hospice. Hierbij zijn zowel artsen als verpleegkundigen betrokken. Over de praktijk van palliatieve sedatie is veel discussie, o.a. over de in acht te nemen voorwaarden, de uitvoering, en de relatie tussen palliatieve sedatie en euthanasie. Mede als gevolg van deze discussies is er in december 2005 door een KNMG commissie een landelijke richtlijn voor het gebruik van palliatieve sedatie ontwikkeld. De richtlijn gaat voornamelijk in op het besluitvormingsproces m.b.t. palliatieve sedatie. De richtlijn bevat geen duidelijke voorschriften voor het klinisch monitoren van de sedatie, bijvoorbeeld om te voorkomen dat patiënten onbedoeld weer wakker worden. De klinische praktijk wijst uit dat instrumenten ter beoordeling van de sedatiediepte bij palliatieve sedatie nagenoeg niet worden gebruikt. Over de wijze waarop de richtlijn in de praktijk wordt toegepast zijn nog geen gegevens beschikbaar. De vraagstellingen van dit project zijn daarom: 1.Hoe kenmerkt de praktijk van palIiatieve sedatie zich in het ziekenhuis, het verpleeghuis, de huisartspraktijk en het hospice, en in hoeverre is deze in overeenstemming met de KNMG richtlijn palliatieve sedatie? 2.Welke knelpunten ondervinden artsen en verpleegkundigen in de besluitvorming over palliatieve sedatie? Zijn er aanknopingspunten voor verbetering aan te wijzen? 3.Welke knelpunten ondervinden artsen en verpleegkundigen in de uitvoering van palliatieve sedatie? Zijn er aanknopingspunten voor verbetering aan te wijzen? 4.Wat is de waarde van meetinstrumenten ter bepaling van de sedatiediepte voor toepassing in de praktijk van palliatieve sedatie? Welk instrument is voor de palliatieve praktijk het meest valide en betrouwbaar? Voor het onderhavige project zullen 500 huisartsen, 200 verpleeghuisartsen, 500 medisch specialisten en circa 650 verpleegkundigen uit diverse settings in de regio’s Amsterdam en Rotterdambenaderd worden voor het invullen van een vragenlijst. Naast het gebruik van vragenlijsten zal m.b.v. gestructureerde kwalitatieve diepte-interviews de toepassing van de richtlijn nader worden onderzocht. De interviews worden gehouden met 20 artsen en 20 verpleegkundigen in de drie settings, wat neer komt op een totaal van 120 interviews. Tot slot worden in het laatste gedeelte van dit onderzoek de interbeoordelaars betrouwbaarheid, de concurrent, construct en predictieve validiteit van 3 meetinstrumenten ter beoordeling van de sedatiediepte onderzocht voor gebruik bij palliatieve sedatie bij 45 patiënten.